Teknoloji ile ilişkimiz hayatı kolaylaştırmanın da ötesinde bir bağımlılık haline geldi. Gündelik alışkanlıklarımızın her sahasına etki eden teknolojik ürünlerin gün geçmiyor ki, daha üstün özellikli olduğu söylenen yenileri piyasaya sürülmesin. Hepimizin evinde ömrünü dolduran, beğenmeyip yenisini aldığımız ya da bozulup yer işgal eden cihazlar var. Şimdiye kadar kontrolsüz geri dönüşüme giden bu tür elektronik eşyalar, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın hazırladığı Elektronik Atık Yönetmeliği sayesinde çevresel zararları bertaraf edilerek veya en aza indirilerek ekonomiye geri kazandırılıyor. Türkiye’de yaklaşık yirmi lisanslı, elektronik atık geri dönüşüm tesisi var. Fakat bunların çoğu yetersiz ve tam kapasitede çalışmıyor. Exitcom ve Evciler Kimya gibi yeterli donanıma sahip tesislerin sayısı da bir elin parmağını geçmiyor. Exitcom Genel Müdürü Murat Ilgar, ülkemizin elektronik atık geri dönüşümünde dünya standartlarının çok gerisinde olduğunu söylüyor. Türkiye’de yılda 539 bin ton e-atık ortaya çıkıyor, ancak bunun sadece 20 bini yani yaklaşık yüzde 4’ü gereken şartlara uygun olarak geri dönüştürülüyor. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın verilerine göre en çok televizyon ve bilgisayar monitörü çöpe atılıyor. İstanbul, Kocaeli ve Ankara ise en fazla teknolojik atık üreten şehirler olarak sıralanıyor. Türkiye’de bir kişi ortalama 7 kilogram e-atık üretiyor. 2011 yıl sonu itibarıyla ülkemizde geri kazanımı sağlanan e-atık miktarı da 8 bin 200 kg. Dönüşüme girecek elektronik cihazlar kategorilere ayrılıyor. Her biri için ayrı ekipman ve donanım gerekiyor. Mesela büyük beyaz eşya ve otomatlar kategorisindeki buzdolabı ve soğutucuların içinde bulunan zararlı gazların, havaya karışmaması için dönüştürülmeden önce boşaltılması gerekiyor. Bu gazlar patlayıcı olabiliyor ve atmosfere karıştığında da ozon tabakasına çok ciddi zararlar veriyor. Evciler Kimya mühendislerinden Ozan Kayahan, bir buzdolabının içerisinde bulanan zararlı gaz oranının, yaklaşık bin adet deodorant şişesine eşdeğer olduğunu söylüyor. Diğer kategoriler ise şöyle: TV ve monitörler, bilişim telekomünikasyon ve tüketici ekipmanları, aydınlatma ekipmanları, küçük ev aletleri.
↧