Her gün bir avuç tüketilmesi tavsiye edilen fındık, kalp hastalığından kansere kadar birçok hastalığa iyi geliyor. Dünya fındık ihtiyacının yüzde 75'ini karşılayan Türkiye'de 10'dan fazla çeşidi yetişiyor. ‘Yeşil altın'ın hasatını görebilmek için Karadeniz'in yolunu tuttuk.
Fındıkla insan birbirine çok benzer aslında. Malum, bakarsan bağ, bakmazsan dağ olur. Kaderine bırakıldığında kaçınılmaz sonu, çürümek… Doğası gereği daldan koparıldığı anda çürümeye uzanan bir yolculuğa çıkar, karşısına dur bakalım diyen biri çıkmadığı sürece. En az insan kadar yaşama hırsıyla dolu fındık. Her türlü coğrafyaya uyum sağlayıp kaya, kum, verimli, verimsiz demeden mücadele ediyor var olabilmek için…
Dünya fındık ihtiyacının yüzde 75'ini karşılayan Türkiye, adeta fındık cenneti. 695 bin hektar alanda, ortalama 600 bin ton üretiliyor. Bizi sırasıyla; İtalya, ABD ve Azerbaycan takip etse de Çin, İspanya, İran, Yunanistan, Fransa, Rusya, Portekiz, Gürcistan, Ukrayna, Tunus, Kıbrıs ve Kamerun'da üretiliyor. Dünyanın en kaliteli fındığı ise Karadeniz Bölgesi'nde filizleniyor. Burası, coğrafî; yapı ve iklim özellikleri açısından en ideal ortam. Dünyanın en kalitelisi ise Giresun fındığı. Orta ve Doğu Karadeniz bölgelerinin büyük bir bölümünde fındık ziraatı yapılıyor. Fındık, bu yöre insanlarının geçim kaynağı aynı zamanda. Doğrudan ya da dolaylı olarak 5 milyonu aşkın nüfus bu işle meşgul.
Protein kaynağı...
Karadeniz insanı fındığı bir düğün coşkusuyla toplar ve işlenmeye hazır hale getirir. Çerezlik olarak tüketildiği gibi, pasta ve şekercilik sanayiinde de büyük oranda kullanım alanına sahip. Besin değeri oldukça yüksek. Özellikle protein ve yağca zengin. 100 gram fındık ortalama 635 kalori içeriyor. Normal bir işte çalışan işçinin günlük enerji ihtiyacını 350-400 gram iç fındık karşılayabiliyor.
İnsan sağlığına yararları bilimsel çalışmalarla kanıtlanan fındığın 17 çeşidi bulunuyor. Piyasada 12-13 TL arasında alıcı bulan ‘yeşil altın'ı hasat zamanında, memleketi Karadeniz'de görelim istedik.
En çok bilinen fındık çeşitleri…
Yuvarlak yapraklarının kenarları çift dişli, ucu sivri olan fındığın, çiçekleri yapraklardan hemen önce, ilkbaharda açar. Yuvarlak, sivri ve badem olmak üzere üç farklı gruba ayrılan fındığın en fazla üretildiği il ise, Ordu. İşte en çok bilinen fındık çeşitleri…
Tombul fındık:Ülkemizde yetişen en önemli fındık çeşidi olarak biliniyor. Başta Giresun olmak üzere Trabzon'un Beşikdüzü, Vakfıkebir, Çarşıbaşı ve Akçaabat ilçelerinde yetişiyor. Bakımlı bahçe koşullarında verimi oldukça yüksek oluyor. Alt kısmına doğru genişleyen, uca doğru muntazam daralarak sivri bir uçla nihayete eren fındığın randımanı yüzde 50-54 civarında. İçi; açık kahverengi, parlak, ete yapışık ve üzeri hafif damarlı. Dalda genellikle 4 ve 5'li çotanak halinde bulunuyor.
Palaz fındık: Ordu'da yaygın olarak yetişiyor. Tombul fındığa göre oldukça iri. Lezzet ve kalite bakımından orta derecedeki fındığın uzunluğu 16 milimetre civarında. Renk olarak donuk kahveyi anımsatan fındığın yemesi kadar kırılması da kolay. Yaklaşık 600 adet kabuklu fındık, bir kilo geliyor. Killi, kumlu ve çakıllı topraklarda dahi yetişiyor.
Çakıldak fındık: Batı Karadeniz Bölgesi'nde ‘delisava' adıyla tanınan çakıldak fındık, Ordu'da yaygın olarak yetişiyor. Bu bölgede ‘gariban fındığı' olarak biliniyor. Dalları kalın olmadığı için rahat toplanıyor. Geç uyandığından, ilkbaharda yaşanan donlardan az zarar görüp, her türlü iklim koşullarına uyum sağlayabiliyor. Verimi yüksek olan çakıldak, diğerlerine nispeten biraz daha uzun. Lezzet ve kalite bakımından ise biraz vasat. Kabuğu açık renkli olan meyvenin yaklaşık 600 kabuklu adedi bir kilo geliyor.
Kalınkara fındığı: Kara fındık olarak da bilinen bu fındığın içi; kalın, pürüzlü ve koyu kahve renginde. Kabuğu en kalın fındıklardan olup, randımanı yüzde 48-50 civarında. Kabuğu mat, rengi kirli kahverengi. Dalları kalın, püskülleri gösterişli olan fındığın, çotanaklarındaki meyve sayısı ise 4 ile 5...
Uzunmusa (ince kabuk) fındığı: Ordu'da yetiştirilen fındık; iri, dolgun, kabuğu ince, verimi de oldukça yüksek. Kabuğu kahve rengi, ortalama uzunluğu 19 milimetre. Beyazlatılmaya elverişli olan iç meyvenin eti beyaz, gevrek ve lezzetli. Randımanı ise yüzde 55-58 civarında.
Kan fındığı: Lezzet bakımından zengin olan kan fındığının kabuğu, koyu kırmızı-kahverengi andırıyor. Daha çok Trabzon'daki fındık bahçelerinde üretiliyor. Sivri fındık: Bu çeşide, fındık üretilen bütün yörelerde rastlamak mümkün. Kabuğu parlak, açık kahve renkli, uç kısmı nispeten kirli. 1 milimetre kalınlığındaki fındık kolay kırılıyor. Çotanakta ise genellikle 3'lü halde bulunuyor.
Kuş fındığı: Sivri fındığa benziyor. Tablası düz ve kabuğu ince olduğu, kuşlar tarafından da kolay kırıldığı için bu adı almış. Verimi vasat seviyesinde. Kabuğu parlak kahverengi olan fındığın çotanak hali genellikle 3'lü oluyor.
Yuvarlak badem fındığı: Meyveleri oldukça uzun ve sivri olan bu fındığın kabukları oldukça ince. Meyvesi silindirik ve uzun olup sivri bir uçla son buluyor. Yaklaşık 650 adet kabuklu fındık bir kilo geliyor.