Ülke olarak tarihi mirasımızın zenginliğiyle övünürüz. ‘2. Bayezid dönemi eserleri’, ‘Kanuni dönemi eserleri’ başlıklarıyla dönem dönem sayarız bu mirasın unsurlarını. Her yıl yurtiçinden ve dışından milyonlarca ziyaretçi bu eserleri ziyaret eder.
Şimdilerde Çankaya Köşkü yerine inşa edilen tarihi Ak Saray da yeni bir ziyaret mekânı olarak öne çıkıyor. Baharla birlikte turizm sezonu açılırken biz de son dönem eserlerinin başyapıtı olarak anılacak Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nı tanıyalım istedik. Mekânın sakini Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da sarayı kendisi için yaptırmadığını, halkın ziyaretine açılacağını söyleyerek gezgin ruhlulara mesajı çoktan vermişti. Cumhurbaşkanı, sarayda yapacağı ‘halk günleri’ ile vatandaşıyla burada kucaklaşacağını müjdelemişti. Halk arasından seçilecek kişiler bu görkemli yapıtı görme şansına sahip olacak. Biz de o şanslı insanlar için, halka açık olan Beyaz Saray, Buchkingham hatta görkemiyle ünlü Kremlin Sarayı’ndan bile büyük olan Ak Saray için gezi rehberi hazırlamak istedik. Ultra görkemli saray, ziyaretçilerine neler vaat ediyor? Gezmeye gidenler nasıl bir manzarayla karşılaşacak, hangi devasa kapının önünde şaşıracak, neleri fotoğraflamak isteyecek? Sarayla ilgili resmî; makamlardan bildirilen detaylı bir envanter açıklaması yok. Ancak özellikle Mimarlar Odası Ankara Şube Başkanlığı’nın derlediği bilgiler (ayrıntıların büyük kısmının kaynağı orası) bize ışık tutacak nitelikte.
1. Neden Kaçak Saray?
300 bin metrekare, yani elli futbol sahası büyüklüğündeki saray kompleksine girerken yapının kaçak başladığını hatırlatmakta fayda var. Büyük oranda tamamlandıktan sonra ruhsatı alındığı için kaçak saray tartışmaları bitmiyor.
2. Maliyeti sır gibi saklanıyor
Dönemin başbakanı Erdoğan tarafından önce Başbakanlık konutu olarak başlanan Ak Saray, daha sonra dönemin Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından Cumhurbaşkanlığı konutuna dönüştürüldü. Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, sarayın bütçeye maliyetinin 1 milyar 370 milyon lira olduğunu söylerken, TOKİ başkanı maliyet açıklanırsa ekonominin zarar göreceğini belirtti. Mimarlar Odası ise gerçek rakamın 5 milyar lira oluğunu belirtti.
3. 2 bin 500 ağaç kesildi
Meclis gündemine de gelen iddialara göre saray inşa edilirken Atatürk Orman Çiftliği’nde 2 bin 500-3 bin arasında ağaç kesildi.
4. Aylık ısınma maliyeti Bayburt kadar
Giderleri konusunda gündeme gelen devasa rakamları sade vatandaşın ölçebilmesi doğrusu biraz zor. Durumun vahametini daha anlaşılır kılmak için başvurulan yöntem ise şöyle: Örneğin elektrik giderleri Aksaray ilinin elektrik giderleriyle aynı. Altı aylık ısınma maliyetiyle ise bir sezonda Bayburt’un tamamı ısınabiliyor.
5. Avluya döşenen taşlar göz dolduruyor
‘Türk halkın itibarını yükseltecek’ denilen Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nda lüks ve ihtişam dolu manzara, ziyaretçileri daha avluya girerken karşılıyor. Avluya döşenen dolomit ve Ege bordo tamburlu taşlarını gören yabancıların zevkimize hayran olmaması işten bile değil. Zaten bu ilk intibanın sağlam oluşması için avlu taşlarının döşenmesine tam 1 buçuk milyon lira harcandığı söyleniyor.
6. İthal ağaçlar tutmayınca Almanya’dan gürgen geldi
Taşlardan gözünü alamayan ziyaretçilere saray rehberleri tarafından etrafa bakmaları istenebilir. Zira çevrede görülmesi gereken milyonluk ithal ağaçlar var. Örneğin Almanya’dan getirilen 280 TIR ıhlamur, gürgen ve çınar ağacı… Aslında ilk niyet ıhlamur, gürgen gibi herkesin bildiği ağaçları kullanmak değildi elbet. Bunun için sarayın ihtişamına yakışır bir şekilde tanesi 2 bin Euro’dan ithal edilen ağaçlar getirildi. Ancak ağaçlar tutmadı.
7. Fuaye alanı granit ve pirinç kaplamalı
Görkemli taş ve ağaçlarla kaplı avludan sonra binaya giriş yapılıyor. Burada ziyaretçileri varak süslemeli ve pirinç kaplama holler karşılarken akıllara varakların altın olup olmadığı geliyor. Ancak bu soru henüz cevabını bulabilmiş değil. Geniş ve devasa yükseklikteki hol denilebilecek alanda yeşil ve bordo granit kullanılmış. Buradan büyük bir süs havuzunun olduğu bahçeye kapı açılıyor. Bahçede tanesi 2 bin Euro’ya varan ithal 20 ağaç ziyaretçileri karşılıyor. Alanın aydınlatması ise küçük kubbeler şeklinde düşünülmüş.
8. Oda sayısı biraz karışık mevzu
Türkiye halkının ve devletin itibarı için yapıldığı ileri sürülen Ak Saray’ın oda sayısı da hâlâ netlik kazanmış değil. Erdoğan, kaçak sarayda bin değil bin 150 küsur oda olduğunu söyleyerek rakam konusunda ufak bir düzeltme yapmıştı. Ancak daha sonra Mimarlar Odası’ndan yapılan açıklamada oda sayısının 5 bini bulacağı söylendi. Yapılan hesaba göre 1. blokta 750, 2. blokta 750 oda, ana binada ise 500 oda var. Yani yerin üstünde 2 bin, yerin altındaki 4 katta da en az 2 bin oda olduğu tahmin ediliyor.
9. Sağır odada hiç priz yok
Sarayda ayrıca Beyaz Saray’daki Oval Ofis benzeri bir oda da düzenlendi. Dinlemelere karşı son teknoloji kullanılarak tasarlanan odada hiç priz yok. Sağır oda olarak bilinen odada konuşulanları dinlemek ve böcek yerleştirmek de imkânsız hale getirildi. Bu oda en çok Türkiye’yi yönetenlerin yıllardır dinlediğini açıklayan Almanya’yı üzecek olsa gerek!
10. Saray’ın camları Amerika’dan
Kullanılan malzemelerin büyük bölümü yurtdışından gelen sarayda camlar da Amerikalı bir firmadan alınmış. Yapının tamamı düşünüldüğünde tam 22 bin metrekare cam yüzeye sahip. Söz konusu alan için kullanılan ithal camların devlete maliyetinin ise en az 700 milyon lira olduğu tahmin ediliyor. Sarayın inşasının dudak uçuklatan maliyetini eleştirenler için Cumhurbaşkanı Erdoğan, ‘Bunlar ülkenin büyümesine karşı’ yorumunu yapıyor. Siz siz olun, gezerken ‘Ülkenin itibarını kurtaracak sarayda camın bile ithal edilmesinin büyümeye nasıl bir olumlu etki yapacağı’ gibi sorularla kafanızı meşgul etmeyin ve herkese nasip olmayacak sarayı görme fırsatının keyfini çıkarın.
11. Dinlenme ve keyif mekânları da var
Cumhurbaşkanı’nın kabullerini yapacağı binada sadece resmî; temas için gerekli odalar yok. Diğer yaşam alanları da düşünülmüş. İdari bina ve Cumhurbaşkanı’nın kabullerini yapacağı binanın yanı sıra misafirlerin ağırlanacağı mekânlar da mevcut. Konutta bulunan havuzun mekanik aksamının maliyeti 75 bin Euro civarında. Hamam, spa ve buhar odaları ve jakuzilerin birim metrekare fiyatı ise 3 bin Euro. Bunun yanı sıra kış bahçesi, botanik parkları ve dev kongre merkezine kadar birçok şey Ak Saray yerleşkesi için düşünülmüş.
12. Kapı kollarından halılara tarihten senfoniler
Sarayı gezip görenlerin dönüp bir kez daha bakacakları bir unsur da devasa makam kapıları. 1.1 milyar liraya mal olan makam kapıları büyüklüğü kadar işlemesi ve süslemeleriyle de dikkat çekiyor. Kapı kollarından halılara kadar her şeyin kendine has olduğunu anlatan yetkililerin saray yorumu şöyle: “Türk motiflerinden esinlenip modernleştirip kendi stillerine uydurup bir senfoni gibi her tarafa yaydık.”
13. 5 bin kişilik cami yapılacak
Sarayın maliyeti ve yok ettiği ormanla ilgili eleştirilere karşı kullanılan argümanlardan biri de yapılacak olan 5 bin kişilik cami.
14. Kostümlü askerleri göremezseniz üzülmeyin
Abartılı dekorasyonu ve maliyetiyle daha uzun yıllar konuşulacağa benzeyen Ak Saray’ı, nam-ı diğer kaçak sarayı daha şimdiden dünyaca ünlü yapan anıları var. Bunlardan biri de ilginç kostümlü karşılama alayı. Ancak bu alay sadece resmi törenlerde ortaya çıkıyor, ziyaretçilerin o alana girmesi mümkün değil.
15. Aylık sabit gideri Aksaray ilinin giderine denk
Başta Vladimir Putin olmak üzere gören herkesin imrenerek baktığı bu görkemli yapının vatandaşa aylık faturası 21 milyon lirayı buluyor. Ayrıntılı aylık gider kalemleri ise şöyle sıralanıyor: Soğutma 600 bin, ısınma 1 milyon 600 bin, elektrik 1 milyon 200 bin, peyzaj 9 milyon lira. Dört kişilik bir ailenin elektrik, su, doğalgazdan oluşan temel giderler maliyeti yaklaşık 350 lira civarında. Sarayın aylık sabit gideri 240 bin kişinin yaşadığı 60 bin hanenin aylık giderine denk. Kaçak sarayın 1 aylık sabit giderleriyle Aksaray ilinin köyleri hariç; il ve ilçe merkezlerindeki tüm hanelerin bir aylık temel giderleri karşılanabilir.
16. 250 odalı saray yavrusu
Bu kısım ziyaretçilere açık değil. 2 bin civarında odası olan muhteşem sarayın haricinde Erdoğan ailesi ve konukların kalması için 250 odalı konut inşa edildi. Pencerelere güvenlik gerekçesiyle kurşun geçirmez cam takıldı. Pirinç ve kristal avizelerin aydınlatacağı sarayda yok yok. İki havuz bulunuyor. Kuaförlerin de olacağı konutta hobi salonu, çamaşırhane ile bir de sinema salonu olacak. Fitness, mescit, abdesthane, hamam, şok duş, çiftler için masaj odası, sauna alanları da yer alacak. Konutta, dev bir kasa için de yer ayrıldı. Kasanın olduğu bölüm, özel bir geçitle yatak odası ve Erdoğan’ın çalışma ofisine bağlandı.
17. 63 asansör hizmet veriyor
Saray’da toplam maliyetinin 17 buçuk milyon TL olduğu ileri sürülen 63 asansör, konuklara ve ev sahiplerine hizmet veriyor. Bu asansörlerin aylık bakımı için gereken miktar ise 12 bin 600 lira.
18. Halıların metrekaresi 100 EURO
Metrekaresi 100 Euro olan özel üretim halıdan 4 bin metrekare sipariş edilirken, 400 bin Euro harcandı. Bu rakam ise 600 öğretmenin bir aylık maaşına bedel.
19. Kadehlerin tanesi 1000 lira
İddialara göre özel davetler için kullanılan altın yaldızlı bardakların tanesine 1000 lira ödendi.
20. Çevreye zararı 4 buçuk milyon ton çöpe bedel
Çevrecilere göre saray, 4 buçuk milyon ton çöp kadar sera gazı yayarak evrenin ve dünyanın kirletilmesine de neden oluyor.
21. ZEHİRLENMEYECEĞİNİZ GARANTİ
Sarayda size ikram edilen yiyecekleri gönül rahatlığıyla yiyebilirsiniz. Etleri nereden aldıkları hakkında bilgi yok ancak hijyenik ve zehirsiz olduğunu garanti edebiliriz. Çünkü sarayda oluşturulan beş kişilik ekip, Erdoğan’ın yemeklerini özel testlerden geçiriyor; radyasyon, kimyasal madde ve ağır metal taraması yapıyor. Gıdalar alım aşamasından, pişirilme aşamasına kadar adım adım takip ediliyor. Uyuşturucu ve zehirlenme analizlerinde de kullanılan bir cihaz için yarım milyon dolara yakın para ödendiği iddia ediliyor.
22. 10 bin TL’lik klozetler
Saraya alınan klozetler tek çeşit değil. Akıllı klozetler kullanılmış. Fiyatlar ise 5 bin ile 10 bin lira arasında değişiyor. Klozetler hiyerarşik sıraya göre yerleştirildiği için ziyaretçilere açık olan tuvaletlerde 5 bin TL’lik klozet kullanılmış olması muhtemel.
23. Her ay temizliğe 4 buçuk milyon lira harcanıyor
Ziyaretçilerin kirli manzarayla karşılaşmaması adına saray için harcanan temizlik parası aylık 4 buçuk milyon lirayı buluyor. Yılda iki kez yapılan dış cephe temizliği de hesaba katıldığında bir yıllık temizlik maliyeti 104 milyon lira civarında. Bu rakam Ankara’daki devlet okullarının tamamının 1 yıllık temizlik giderine denk geliyor.
24. 50 milyonluk kamera
Sarayda her şey düşünüldüğü gibi güvenlik de ihmal edilmemiş. Can ve mal güvenliğinizden emin olabilirsiniz. Çünkü tanesi yaklaşık 2 bin 500 Euro olan 3 bin adet güvenlik kamerası kullanılmış. Bunun için ise 50 milyon lira harcanmış.
25. Laleler için 1 milyon 600 bin lira
Saraya üç aylık ve mevsimlik olmak üzere 100 binin üzerinde lale dikilmiş. Dört mevsimin toplam maliyeti düşünüldüğünde yıllık gider 1 milyon 600 bin TL oluyor. Mimarlar Odası’na göre tohum ithalatının yüzde 90’ını İsrail’den yapan Türkiye, saraya dikilen lale tohumlarını da bu ülkeden getirdi. Çünkü başka ülkelerden soğan alsak bile tohumu dolaylı olarak İsrail vermiş oluyor.
26. Bir koltuğa 25 bin Euro
Sarayda Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kullanacağı alanlar ve makam odası için mobilyaların, dünyanın bir numarası olarak kabul edilen İtalyan firması Giorgietti ile Fransız Daisy Simon’dan alındığı iddia ediliyor. Yurtdışından gelen mobilyalar arasında yer alan koltukların tanesinin 25 bin Euro olduğu ifade ediliyor.
27. 2 bin 700 kişi hizmet veriyor
Çankaya Köşkü’nde Abdullah Gül döneminde 718 kişi çalışırken Erdoğan’ın yeni makamında 2 bin 700 personel görev yapıyor. 550 milletvekilinin olduğu TBMM’de ise 5 bin 12 kişi çalışıyor.