Mardin’de kalaycı ve bakırcı ustaların 300 yıldır kendi aralarında anlaşmalarını sağlayan ‘kalaycı dili’ni günümüzde 8 kişi konuşabiliyor.Türkçe, Kürtçe, Arapça, Süryanice, Ermenice, Aramice, Toranice gibi 7 farklı dilin konuşulduğu Mardin’de 300 yıldır Ermeni, Süryani ve Müslüman kalaycı ve bakırcı ustaların kendi aralarında konuştuğu ‘kalaycılık dili’ de yaşıyor. Ancak kalaycı ve bakırcı ustalarının kendi aralarında iletişim kurmak için konuştuğu dilin bir alfabesi bulunmuyor. 70 yıldır unutulmaya yüz tutmuş olan kalaycılık dilini Mardin’de sadece 8 bakırcı ve kalaycı ustası konuşabiliyor. Teknolojinin ilerlemesi ile birlikte kaybolmaya yüz tutan el sanatları gibi bu dil de yavaş yavaş unutuluyor.Mardin’de 8 dil konuşuluyorMardin Kültür ve Turizm Derneği Başkan Yardımcısı Mehmet Fidan, Mardin’de 300 yıldır Müslüman, Süryani ve Ermeni kalaycı ve bakırcı ustaları tarafından konuşulan kalaycılık dilini tespit ettiklerini söylüyor. Kalaycılık dilinin mesleki bir dil olduğunu belirten Mardin Kültür ve Turizm Derneği Başkan Yardımcısı Mehmet Fidan, şu bilgileri veriyor: “30 medeniyetin izlerini taşıyan Mardin’de 7 dil konuşulmaktadır. 70 yıldır konuşulmayan kalaycılık dili ile birlikte Mardin’de toplam 8 dil konuşulduğunu ortaya çıkardık. Şu ana kadar kalaycılık dilini sadece eski kalaycı ustalarından 8 kişi konuşabiliyor. Dünya üzerinde 6 bin farklı dil konuşulduğu söyleniyor. Türkiye’de ise şu ana kadar 36 farklı dil konuşulduğu tespit edildi. Türkiye’de en fazla dilin konuşulduğu şehirler arasında Mardin birinci sırada yer alıyor.”3 topluluğun ortak diliMardin’de en eski mesleklerden birinin bakırcılık ve kalaycılık olduğunu kaydeden Fidan, Müslüman ve Hıristiyan sanatkârların mesleklerini icra ederken üçüncü şahısların anlamayacağı bir dil geliştirdiklerini anlatıyor. Kalaycılık dili denilen bu konuşma dilinin usta çırak ilişkisiyle nesilden nesile geçtiğini kaydeden Fidan, “Kalaycılık dili, hem müşterinin hem de ilgisi olmayan kişilerin konuşulanları anlamamasını sağlarken mesleki disiplini de elden kaçırmamak şartı ile kendi aralarında anlaşmalarına imkan tanımaktadır. Bu dil Müslüman, Süryani ve Ermeni ustaların kullandığı ortak bir dildir.” diyor.Mardin’de halen 8 eski usta bu dili konuşuyor. Aralarında en genci olan 40 yaşındaki kalaycı ve bakırcı ustası Tacettin Toparlı, bu dili 10 yaşında bakırcılar çarşısında farklı ustaların yanında çalışırken öğrenmiş. 30 yıl öncesine kadar Mardin’de 100 ustanın çalıştığı ve ekmeğini kazandığı bakırcılar çarşısında bugün sadece 5-6 dükkân kalmış.Mardin’de en eski kalaycı ustası olarak bilinen ve 75 yıl boyunca bu mesleği devam ettiren 90 yaşındaki Eyüp Fidan, 15 yaşında bu mesleğe başladığını hem Müslüman hem de Hıristiyan ustaların yanında çalışarak öğrendiğini söylüyor: “Anadilimiz gibi kalaycılık dilini konuşuyorduk. Ama şimdi bu meslek teknolojiye yenik düştüğü için bu dil de yavaş yavaş tarihe karıştı. Bu dil bir kültür, tarihtir ve yaşatılması gerek.”Ayanoğlu: Bu kültür yok olmasınBu dilin yaşayabilmesi ve mesleğin sürdürülmesi için yetkililerden bu mesleğin ve dilin üzerinde hassasiyetle durulmasını isteyen 77 yaşındaki bakırcı ustası Abit Salih Ayanoğlu ise “Bir kültür yok olmak üzeredir.” diyerek devletin bunu sahiplenmesini istiyor.‘Oğluma bile öğretemedim’Mardin’de kalaycılık dilini öğrenen en genç bakırcı ustası olan 40 yaşındaki Tacettin Toparlı, bu dilin dünyada sadece Mardin’de konuşulduğunu belirtiyor: “Bu dili, 30 yıl boyunca çeşitli ustaların yanında çekiç sallayarak öğrendim. Benden sonra bu dili hiç kimse öğrenemedi. Oğluma bile öğretemedim. Ancak bu mesleği yapan bu dili konuşabilir. Bu dilin koruma altına alınması ve yaşatılması çok önemlidir. Bu bir kültürdür.”Kalaycılık dilinde konuşulan bazı kelimelerİmgahmar: ÇayBısmar: ErkekSeloka: TasPehhatet: YumurtaSeyyehed: HorozEytun: EşekMayoz: SuKıbbet il ilsem: BulgurKıbbet il siyede: Pirinç pilavıBesaar: EtEş tıtteğğen?: Ne yersin?İkle: KöpekVinteğ: DiyarbakırIğlef: EkmekDabaş: Pekmez
Mardin’de kalaycı ve bakırcı ustaların 300 yıldır kendi aralarında anlaşmalarını sağlayan ‘kalaycı dili’ni günümüzde 8 kişi konuşabiliyor.Türkçe, Kürtçe, Arapça, Süryanice, Ermenice, Aramice, Toranice gibi 7 farklı dilin konuşulduğu Mardin’de 300 yıldır Ermeni, Süryani ve Müslüman kalaycı ve bakırcı ustaların kendi aralarında konuştuğu ‘kalaycılık dili’ de yaşıyor. Ancak kalaycı ve bakırcı ustalarının kendi aralarında iletişim kurmak için konuştuğu dilin bir alfabesi bulunmuyor. 70 yıldır unutulmaya yüz tutmuş olan kalaycılık dilini Mardin’de sadece 8 bakırcı ve kalaycı ustası konuşabiliyor. Teknolojinin ilerlemesi ile birlikte kaybolmaya yüz tutan el sanatları gibi bu dil de yavaş yavaş unutuluyor.Mardin’de 8 dil konuşuluyorMardin Kültür ve Turizm Derneği Başkan Yardımcısı Mehmet Fidan, Mardin’de 300 yıldır Müslüman, Süryani ve Ermeni kalaycı ve bakırcı ustaları tarafından konuşulan kalaycılık dilini tespit ettiklerini söylüyor. Kalaycılık dilinin mesleki bir dil olduğunu belirten Mardin Kültür ve Turizm Derneği Başkan Yardımcısı Mehmet Fidan, şu bilgileri veriyor: “30 medeniyetin izlerini taşıyan Mardin’de 7 dil konuşulmaktadır. 70 yıldır konuşulmayan kalaycılık dili ile birlikte Mardin’de toplam 8 dil konuşulduğunu ortaya çıkardık. Şu ana kadar kalaycılık dilini sadece eski kalaycı ustalarından 8 kişi konuşabiliyor. Dünya üzerinde 6 bin farklı dil konuşulduğu söyleniyor. Türkiye’de ise şu ana kadar 36 farklı dil konuşulduğu tespit edildi. Türkiye’de en fazla dilin konuşulduğu şehirler arasında Mardin birinci sırada yer alıyor.”3 topluluğun ortak diliMardin’de en eski mesleklerden birinin bakırcılık ve kalaycılık olduğunu kaydeden Fidan, Müslüman ve Hıristiyan sanatkârların mesleklerini icra ederken üçüncü şahısların anlamayacağı bir dil geliştirdiklerini anlatıyor. Kalaycılık dili denilen bu konuşma dilinin usta çırak ilişkisiyle nesilden nesile geçtiğini kaydeden Fidan, “Kalaycılık dili, hem müşterinin hem de ilgisi olmayan kişilerin konuşulanları anlamamasını sağlarken mesleki disiplini de elden kaçırmamak şartı ile kendi aralarında anlaşmalarına imkan tanımaktadır. Bu dil Müslüman, Süryani ve Ermeni ustaların kullandığı ortak bir dildir.” diyor.Mardin’de halen 8 eski usta bu dili konuşuyor. Aralarında en genci olan 40 yaşındaki kalaycı ve bakırcı ustası Tacettin Toparlı, bu dili 10 yaşında bakırcılar çarşısında farklı ustaların yanında çalışırken öğrenmiş. 30 yıl öncesine kadar Mardin’de 100 ustanın çalıştığı ve ekmeğini kazandığı bakırcılar çarşısında bugün sadece 5-6 dükkân kalmış.Mardin’de en eski kalaycı ustası olarak bilinen ve 75 yıl boyunca bu mesleği devam ettiren 90 yaşındaki Eyüp Fidan, 15 yaşında bu mesleğe başladığını hem Müslüman hem de Hıristiyan ustaların yanında çalışarak öğrendiğini söylüyor: “Anadilimiz gibi kalaycılık dilini konuşuyorduk. Ama şimdi bu meslek teknolojiye yenik düştüğü için bu dil de yavaş yavaş tarihe karıştı. Bu dil bir kültür, tarihtir ve yaşatılması gerek.”Ayanoğlu: Bu kültür yok olmasınBu dilin yaşayabilmesi ve mesleğin sürdürülmesi için yetkililerden bu mesleğin ve dilin üzerinde hassasiyetle durulmasını isteyen 77 yaşındaki bakırcı ustası Abit Salih Ayanoğlu ise “Bir kültür yok olmak üzeredir.” diyerek devletin bunu sahiplenmesini istiyor.‘Oğluma bile öğretemedim’Mardin’de kalaycılık dilini öğrenen en genç bakırcı ustası olan 40 yaşındaki Tacettin Toparlı, bu dilin dünyada sadece Mardin’de konuşulduğunu belirtiyor: “Bu dili, 30 yıl boyunca çeşitli ustaların yanında çekiç sallayarak öğrendim. Benden sonra bu dili hiç kimse öğrenemedi. Oğluma bile öğretemedim. Ancak bu mesleği yapan bu dili konuşabilir. Bu dilin koruma altına alınması ve yaşatılması çok önemlidir. Bu bir kültürdür.”Kalaycılık dilinde konuşulan bazı kelimelerİmgahmar: ÇayBısmar: ErkekSeloka: TasPehhatet: YumurtaSeyyehed: HorozEytun: EşekMayoz: SuKıbbet il ilsem: BulgurKıbbet il siyede: Pirinç pilavıBesaar: EtEş tıtteğğen?: Ne yersin?İkle: KöpekVinteğ: DiyarbakırIğlef: EkmekDabaş: Pekmez