Osmanlı’dan bugüne miras kalan birçok kültür öğesi, geçmişin şaşaalı günleri ve Türk medeniyetinin ulaştığı zirveleri anlatır. Bildiklerimizin dışında bugüne kadar ötelenmiş ve hayret verici detaylar bir kitapta toplandı.Tarihin dehlizlerinde saklı kalan onlarca meselenin araştırılması, kültür-sanat geçmişimizin beligin haritasını gün yüzüne çıkıyor. Bugün, mahalle camileri, bir kenarında yığılı duran taşlar, leitmotifvari çinileri bizden sadece bir anlık dikkat rica ediyor.M. Şinasi Acar’ın son çalışması da bize anlatacak çok şeyi olan bu mirası konu edinmiş. Yem Yayınları’ndan çıkan ‘Osmanlı’dan Bugüne Gözümüzden Kaçanlar’ adlı kitabıyla Acar, kültür mirasımızın diğerlerine nazaran kenarda kalan nesnelerini ve detaylarında gizli olan bilinmezleri öne çıkarmış. Kabe’ye beş mil kaldığını gösteren mesafe taşı.Gayet hoş görsellerle bezenmiş çalışma, bu eserlere hak ettiği payeyi vermeyi amaçlıyor. Aziz Nesin’in eski bir hattat olduğu, Hattat Karahisari’nin grafik tasarımındaki inceliği, nadide çinileriyle keşfedilmeyi bekleyen Arakiyeci İbrahim Ağa Camii gibi birçok konu kitapta irdelenmiş. İşte tarihin o büyük resminde pek kenarda kalsa da deruniliği ve ihtişamıyla, ‘yiğit özün malum eder işinde’ dedirten eserler:Osmanlı’da taştan gelen kültürİslam dininde, sosyal eşitliği ve dayanışmayı teşvik eden sadaka, Osmanlı’da cesim taşlara kadar yansıyan büyük bir kültür halini alıyor. Sadaka taşlarının ne büyük bir felsefe ve samimiyet göstergesi olduğu gayet aşikar. Hakeza sadakadan ihtiyacı kadar almak da bugünün insanları için büyük ibretler taşıyor. Fakat taşların insanın hizmetine sunulduğu hayırlı işler bununla sınırlı değil.Sadaka taşıyla beraber, şehrin uğrak yerleri olan köprü, çeşme, meydan gibi yerlerde muhtelif hayır hizmeti için taşlar bulunuyordu. Kısaca tanımlamak gerekirse, atlara yük koymak ve binebilmek için binek taşları, hamalların ve yorgun düşenlerin soluklanması için mola taşı, atlı arabaların köşeyi alırken binaya zarar vermemesi için köşe taşları, önemli hadiseleri hatırlatan anı taşları ve nicesi... Kapaklı sadaka taşıSosyal yaşamın düzenlenmesinde katkılar sunan bu nesneler, günümüzde mahalle aralarında bir anı seyyale de olsa vefa bekliyor.Kitapta ilgi çeken bir diğer kısım da, Osmanlı’ya matbaanın geç geldiği klişesi. Aslında Gutenberg’in 1450’li yıllarda icat ettiği hareketli harfleri basan makinesi, İstanbul’a ekalliyet nüfus tarafından getirilmişti. Padişah II. Bayezid Han’a bir talepte bulunan Sefaratlar, kendi kitaplarını basabilmek için izin isterler. Padişah Arap harfler basılmamak kaydıyla izin verir.Bu tarihten itibaren 18. yüzyılda İbrahim Müteferrika’nın matbaayı kurmasına değin (1729), Müslüman nüfus matbaa makinesine el sürmez. Öte yandan İbrani, Süryani, Yunan, Ermeni halk, kendi kitaplarını zaman zaman Latin harflerle basar. Bunun sebeplerini kitapta anlatan Şinasi Acar, Müslüman halkın matbaayı kuru bir taassup yüzünden değil sosyal ve dini bazı kaygılardan ötürü ertelediğini açıklıyor.Kur’an-ı Kerim’in harfleri olan Arap harflerinin çok basımıyla kitapların değerden düşeceği, bu sayede kıymetli ayetlerin yere düşmesinin önüne geçileceği, ayrıca güzel sanat olarak kabul gören hattın prestij kaybetmesi ve o devirde gayet geniş bir loncası bulunan müstensihleri (el yazısıyla kitap çoğaltan) işsiz bırakacağı sebebiyle matbaanın Osmanlı’ya gelişi bu kadar gecikme göstermişti.Satrançlı hat yazısı Mâkılî Bayezit Camii’nde Mâkılî yazı ile İhlas Suresi.Kufî yazıyla çok benzerlik gösteren bu yazı çeşidinin bir diğer adı da satrançlı yazı. İslamiyet’ten 60 yıl kadar öncesinde Arap kabileleri arasında kullanıldığı rivayet edilen bu tarz yazıda, harflerin çoğu dört hamlede meydana geliyor. Arapça kale gibi sığınılacak yer ya da sarp yer manasına gelen Ma’kılî’de tüm harfler birbirine dik açılarla kesen çizgilerden oluşuyor.Yazı aletleriyle seri bir yazının zor olması nedeniyle kâtiplere değil mimar ve grafik tasarımcılara hitap ediyor. İslamiyet’ten sonra yazma zorlukları ortaya çıkınca mensûb adı verilen ve Kur’an-ı Kerim ilk Mushaflarında kullanılan yazı ortaya çıkar. Benzer özellik taşıyan ve Irak’ta bulunan Kufe şehrinden dağılan Mushaflar daha sonra ‘Kufe yazısı’ anlamında kufî denilerek bilinir olmuş.Ma’kılî yazı için kullanılan satrançlı kufî tabiri de yaygın olmakla beraber bu usulde harflerin kenarı birbirine dik olduğundan satrancı oluşturan temel karenin tam katlarına eşit. Helezoni bir hal alarak iç içe kıvrılan yazılardan, murassa (aynalı) gibi birçok kompozisyon elde etmek mümkün.Sinan, havaya gem vurursa Hattat Karahisâri’nin yazısı. Mimar Sinan’ın 60 yaşında bina ettiği Süleymaniye Camii, ki kendi tabiriyle kalfalık dönemi eserim dediği yapı, onun dehasını keşfedecek birçok sır barındırıyor. Bunlardan en ilginci Sinan’ın cami içinde oluşturduğu hava akımıdır. Elektriğin olmadığı o devirlerde, tahmin edilebildiği üzere tüm kapalı mekanlar gibi mabetler de kandillerle aydınlatılır.Fakat zeytinyağı içinde bulunan kandillerin yanması müthiş bir is oluşmasına sebebiyet verir. Büyük deha, caminin nadide hatlarını örtecek isi bir deneyle ibadet yerinin dışında tutmayı başarır.Rivayete göre Mimar Sinan Camii’nin imarı sırasında ortasına geçerek nargilesini yakar. Onu bu halde yakalayan Sultan Süleyman, hiddetlenir. “Bre Mimarbaşı bu ne haldir? İnşaata mukayyet olacağına nargileyle keyif mi çatarsın?” deyince Sinan yaptığı deneyi açık eder.İki ay sonra tamamlanacak sanat eserinde anlaşılacaktır ki, cami içinde ve belirli bir yükseklikte, mihraptan çıkış kapısına doğru bir hava akımı oluşturulmuş ve kirli hava kapının üzerindeki kanallardan özel bir is odasına yönlendirilmiştir. Kayıp eşyaların konulduğu yitik taşı. Eyüp Camii avlusundaki ata binmeye yarayan binek taşı.
Osmanlı’dan bugüne miras kalan birçok kültür öğesi, geçmişin şaşaalı günleri ve Türk medeniyetinin ulaştığı zirveleri anlatır. Bildiklerimizin dışında bugüne kadar ötelenmiş ve hayret verici detaylar bir kitapta toplandı.Tarihin dehlizlerinde saklı kalan onlarca meselenin araştırılması, kültür-sanat geçmişimizin beligin haritasını gün yüzüne çıkıyor. Bugün, mahalle camileri, bir kenarında yığılı duran taşlar, leitmotifvari çinileri bizden sadece bir anlık dikkat rica ediyor.M. Şinasi Acar’ın son çalışması da bize anlatacak çok şeyi olan bu mirası konu edinmiş. Yem Yayınları’ndan çıkan ‘Osmanlı’dan Bugüne Gözümüzden Kaçanlar’ adlı kitabıyla Acar, kültür mirasımızın diğerlerine nazaran kenarda kalan nesnelerini ve detaylarında gizli olan bilinmezleri öne çıkarmış. Kabe’ye beş mil kaldığını gösteren mesafe taşı.Gayet hoş görsellerle bezenmiş çalışma, bu eserlere hak ettiği payeyi vermeyi amaçlıyor. Aziz Nesin’in eski bir hattat olduğu, Hattat Karahisari’nin grafik tasarımındaki inceliği, nadide çinileriyle keşfedilmeyi bekleyen Arakiyeci İbrahim Ağa Camii gibi birçok konu kitapta irdelenmiş. İşte tarihin o büyük resminde pek kenarda kalsa da deruniliği ve ihtişamıyla, ‘yiğit özün malum eder işinde’ dedirten eserler:Osmanlı’da taştan gelen kültürİslam dininde, sosyal eşitliği ve dayanışmayı teşvik eden sadaka, Osmanlı’da cesim taşlara kadar yansıyan büyük bir kültür halini alıyor. Sadaka taşlarının ne büyük bir felsefe ve samimiyet göstergesi olduğu gayet aşikar. Hakeza sadakadan ihtiyacı kadar almak da bugünün insanları için büyük ibretler taşıyor. Fakat taşların insanın hizmetine sunulduğu hayırlı işler bununla sınırlı değil.Sadaka taşıyla beraber, şehrin uğrak yerleri olan köprü, çeşme, meydan gibi yerlerde muhtelif hayır hizmeti için taşlar bulunuyordu. Kısaca tanımlamak gerekirse, atlara yük koymak ve binebilmek için binek taşları, hamalların ve yorgun düşenlerin soluklanması için mola taşı, atlı arabaların köşeyi alırken binaya zarar vermemesi için köşe taşları, önemli hadiseleri hatırlatan anı taşları ve nicesi... Kapaklı sadaka taşıSosyal yaşamın düzenlenmesinde katkılar sunan bu nesneler, günümüzde mahalle aralarında bir anı seyyale de olsa vefa bekliyor.Kitapta ilgi çeken bir diğer kısım da, Osmanlı’ya matbaanın geç geldiği klişesi. Aslında Gutenberg’in 1450’li yıllarda icat ettiği hareketli harfleri basan makinesi, İstanbul’a ekalliyet nüfus tarafından getirilmişti. Padişah II. Bayezid Han’a bir talepte bulunan Sefaratlar, kendi kitaplarını basabilmek için izin isterler. Padişah Arap harfler basılmamak kaydıyla izin verir.Bu tarihten itibaren 18. yüzyılda İbrahim Müteferrika’nın matbaayı kurmasına değin (1729), Müslüman nüfus matbaa makinesine el sürmez. Öte yandan İbrani, Süryani, Yunan, Ermeni halk, kendi kitaplarını zaman zaman Latin harflerle basar. Bunun sebeplerini kitapta anlatan Şinasi Acar, Müslüman halkın matbaayı kuru bir taassup yüzünden değil sosyal ve dini bazı kaygılardan ötürü ertelediğini açıklıyor.Kur’an-ı Kerim’in harfleri olan Arap harflerinin çok basımıyla kitapların değerden düşeceği, bu sayede kıymetli ayetlerin yere düşmesinin önüne geçileceği, ayrıca güzel sanat olarak kabul gören hattın prestij kaybetmesi ve o devirde gayet geniş bir loncası bulunan müstensihleri (el yazısıyla kitap çoğaltan) işsiz bırakacağı sebebiyle matbaanın Osmanlı’ya gelişi bu kadar gecikme göstermişti.Satrançlı hat yazısı Mâkılî Bayezit Camii’nde Mâkılî yazı ile İhlas Suresi.Kufî yazıyla çok benzerlik gösteren bu yazı çeşidinin bir diğer adı da satrançlı yazı. İslamiyet’ten 60 yıl kadar öncesinde Arap kabileleri arasında kullanıldığı rivayet edilen bu tarz yazıda, harflerin çoğu dört hamlede meydana geliyor. Arapça kale gibi sığınılacak yer ya da sarp yer manasına gelen Ma’kılî’de tüm harfler birbirine dik açılarla kesen çizgilerden oluşuyor.Yazı aletleriyle seri bir yazının zor olması nedeniyle kâtiplere değil mimar ve grafik tasarımcılara hitap ediyor. İslamiyet’ten sonra yazma zorlukları ortaya çıkınca mensûb adı verilen ve Kur’an-ı Kerim ilk Mushaflarında kullanılan yazı ortaya çıkar. Benzer özellik taşıyan ve Irak’ta bulunan Kufe şehrinden dağılan Mushaflar daha sonra ‘Kufe yazısı’ anlamında kufî denilerek bilinir olmuş.Ma’kılî yazı için kullanılan satrançlı kufî tabiri de yaygın olmakla beraber bu usulde harflerin kenarı birbirine dik olduğundan satrancı oluşturan temel karenin tam katlarına eşit. Helezoni bir hal alarak iç içe kıvrılan yazılardan, murassa (aynalı) gibi birçok kompozisyon elde etmek mümkün.Sinan, havaya gem vurursa Hattat Karahisâri’nin yazısı. Mimar Sinan’ın 60 yaşında bina ettiği Süleymaniye Camii, ki kendi tabiriyle kalfalık dönemi eserim dediği yapı, onun dehasını keşfedecek birçok sır barındırıyor. Bunlardan en ilginci Sinan’ın cami içinde oluşturduğu hava akımıdır. Elektriğin olmadığı o devirlerde, tahmin edilebildiği üzere tüm kapalı mekanlar gibi mabetler de kandillerle aydınlatılır.Fakat zeytinyağı içinde bulunan kandillerin yanması müthiş bir is oluşmasına sebebiyet verir. Büyük deha, caminin nadide hatlarını örtecek isi bir deneyle ibadet yerinin dışında tutmayı başarır.Rivayete göre Mimar Sinan Camii’nin imarı sırasında ortasına geçerek nargilesini yakar. Onu bu halde yakalayan Sultan Süleyman, hiddetlenir. “Bre Mimarbaşı bu ne haldir? İnşaata mukayyet olacağına nargileyle keyif mi çatarsın?” deyince Sinan yaptığı deneyi açık eder.İki ay sonra tamamlanacak sanat eserinde anlaşılacaktır ki, cami içinde ve belirli bir yükseklikte, mihraptan çıkış kapısına doğru bir hava akımı oluşturulmuş ve kirli hava kapının üzerindeki kanallardan özel bir is odasına yönlendirilmiştir. Kayıp eşyaların konulduğu yitik taşı. Eyüp Camii avlusundaki ata binmeye yarayan binek taşı.