Bugünlerde panoları en çok işgal eden reklamlar özel okullara ait. Kimileri çocukları pilot yapmayı vaat ediyor, kimi 2 bin kişilik salonda konuşma yapan karizmatik bir lider...
Okulların açılmasına bir ay kaldı. Çocuğu için iyi bir okul arayışını hızlandıran ailelere göre bir ihtimal de kolejler. Zira kolejler devlet okullarına göre çocuklarını emanet edebilecekleri çok daha güvenli birer liman. Peki, özel okullar ailelere nasıl bir eğitim vaat ediyor? Bu günlerde reklam panolarındaki kolej sloganlarına bakılırsa neredeyse hepsinin ortak bir vaadi var: Özgüveni yüksek, lider ve tabiri caizse kalabalıklar içinde parlayan birer yıldız yetiştirmek. Bütün bu vaatlere ve tanıtım çalışmalarına karşı yükselen bir eleştiri ise özel okulların ‘proje çocuklar yetiştirmeye' odaklanması.
Zira okul arayışındaki velilerin buluştuğu forumlarda bir annenin şikâyeti de durumu özetler nitelikte: “Bir kolejin müdürüyle görüştüm. Çocuğumun lider ruhlu ve akranları içinde parlayan bir birey olarak yetişeceğini söyledi. Ama benim çocuğum çok içine kapanık, bunu nasıl başaracaklar?” Annelik içgüdüsüyle söylenen bu sözler aslında pedagogların da ortak kaygısı. Çünkü lider bir ruh veya dışa dönük bir karakter, insanın büyük oranda doğuştan sahip olduğu özellikler. Bugünün kabul gören kişilik özelliği ise tam tersi; arkadaşları içinde kendini belli eden, konuşkan, dışa dönük ve lider ruhlu. Anne-babaların daha üç yaşındaki çocukları için “Benim çocuğumda liderlik ruhu var. Arkadaşlarıyla birlikteyken oyunu hep çocuğum yönlendiriyor.” diye gururla bahsetmesi de bunun bir kanıtı olsa gerek. Hal böyle olunca özel okullar da velilere benzer vaatlerle geliyor. Peki, her çocuk lider olmak zorunda mı? Kalabalıklar içinde sivrilen kişiler yetiştirmeye programlanmış bir eğitim sisteminde içine kapanık çocukların sağlıklı yetişme şansı var mıdır?
Uzman psikolog ve eğitimci Gamze Eser'e göre lider özellikli çocuk yetiştirme vaadi pek de yerinde bir vaat değil. Özel okulların eğitim yuvasından ziyade ticarethane mantığıyla yönetildiğine dikkat çeken Eser, “Bu durum çağımızın temel sorunlarından olan başarı ve hırs odaklı yaklaşımları da beraberinde getiriyor.” görüşünde. Bugün ailelere çocukları için hayalini kurdukları geleceği en iyi tasvir eden okulun kayıt için avantajlı konuma geçtiğini anlatan Eser'e göre vaatlerin gerçekle uyuşması o kadar kolay değil. Çünkü özel okullar sihirli birer değnek olmadığı gibi çocuğun ailesinden çok uzak bir profile dönüşmesi de beklenemez. Ayrıca diğerlerinden hep ‘bir adım önde' olan çocuk yetiştirme vaadi de gerçeklerle uyuşmuyor. Kendisi de Artsam Eğitim Kurumları'nda yöneticilik yapan Gamze Eser 24 kişilik bir sınıftan örnek veriyor: “Bu öğrencilerin hepsinin lider özelliklere sahip olması elbette mümkün değil.” Ve ekliyor: “Ayrıca bu tür vaatler uzlaşmacı, ekip başarısına inanan, yardımlaşmayı ve paylaşmayı seven çocukların diğerlerinden daha aşağıda olduğu iletisini de içlerinde taşırlar ki bu çok tehlikeli bir yaklaşım.” Bu durumda yapılması gereken ise çocuklara yarış atı muamelesi yapmayı bırakmak ve bu eğilimdeki okulları bir kez daha gözden geçirmek. Zira eğitim süreci boyunca kişiliğine uymayan biri haline getirilmeye çalışılan çocuğun sağlıklı bir gelişim göstermesi mümkün değil.
Utangaçlık ve toplum önünde konuşamamak bir sorun mu?
Eğitimci ve uzman psikolog Gamze Eser, yukarıdaki soruyu şöyle yanıtlıyor: “Teknoloji çağında utangaçlık, toplum önünde konuşamamak gibi tutumlar zaten yabancılaşan ve yalnızlaşan bireyin gelişimini yavaşlatabilir. Seçilen meslek hitabeti gerektirmiyorsa, utangaçlık seviyesi fırsatları kaçırma boyutunda değilse, sorun teşkil etmez ancak öğretmenlik gibi bir mesleğe hazırlanan birey için mesleğin ön koşulu olduğu için aşılması gereken bir durumdur. Genellemeler bizi hatalı sonuçlara ulaştırır. Her bireyin özel olduğu gerçeğinden hareket edersek doğru ve yanlıştan ibaret olan katı değerlendirmelerden de uzak kalabiliriz. Bir özellik bireyin hiç işine yaramayacaksa onun için çaba harcamak yerine gerekli vasıflara sahip olmaya odaklanmak daha mantıklıdır.”