İstanbul ya da Ankara'da hikâyesi olan yer adları bulmak işten değil. Hem eski hem yeni başkentimiz, dostlukların ve kahramanlıkların hatırasını caddelere yansıtmış. Bu hatıralar arasında gördüğümüz yabancı isimli caddelerin, sokakların peşine düştük.
Bin bir telaş içinde geçtiğimiz caddelerin, sokakların adını bilmek çoğu zaman lüks oluyor. Bazen şöyle bir avareliğe çıktığımızda gözümüze ‘Portakal Çiçeği' gibi tatlı sokaklar çarpıveriyor. Kimi zaman milli duygularımıza hitap eden Vatan, Millet, Abide-i Hürriyet gibi caddelere düşüyor yolumuz. İstanbul'da yaşıyorsak sıklıkla bir paşanın mülkünden semte dönüşmüş ‘Paşa'lı semtlere aşinayızdır. Ancak tüm bu cadde isimlerinin arasında nerede olduğumuzu bir an da olsa sorgulatanlar var. Zira tabelada bir Amerikan başkanının, belki yabancı bir şairin ya da Türk dostu bir Fransız'ın ismini görmek çok da aşina olduğumuz bir durum değil. Lakin düşünmeden edemiyoruz. Caddelerimizin adını taşıyan bu adamlar kim?
Pierre Loti Tepesi ve Sokağı
İstanbul'un Eyüp semtinde turistik ‘işgal'e uğrayan Pierre Loti Tepesi, adını Türk dostu Fransız yazardan alır. Pierre Loti, ilk kez görevli bir subay olarak gelir İstanbul'a, çok sever ve Eyüp'te yaşar. Bu Türk dostu Fransız, Osmanlı tarafından da çok sevilir ve 1920 yılında ‘İstanbul şehri fahrî; hemşehrisi' kabul edilir. ‘Kanun-ı Saninin yirmi üçüncü günü' de (23 Ocak) Pierre Loti günü ilan edilir. Yazarın adı, Eyüp'teki kadar nâmı meşhur olmamakla birlikte, aynı zamanda Divan Yolu Caddesi üzerindeki sokaklardan birine de verilir.
Klod Farer Caddesi
Pierre Loti gibi, bir başka Türk dostu Fransız da Claude Farrere. Yazar olabilmek için ordudan istifa eden bu yazarın adı da kendisiyle birlikte anılan Pierre Loti'nin hemen altındaki caddeye verilmiş ama okunduğu gibi ‘Klod Farer' şeklinde. Bu sokakların adının değişmesine ilişkin, yazarlardan övgüyle bahseden belgede Claude Farrere şöyle zikrediliyor: “…daima Osmanlılık ve Türklük menafi'ine muvafık surette neşriyat-ı hayrhâhânede bulunagelmiş olan Klod Farer…”
John F. Kennedy Caddesi
Kennedy, İstanbul'da Atatürk Havalimanı sahil yolunda, Sirkeci'den Bakırköy'e kadar olan caddenin adı. Amerika'nın bir suikasta kurban giden başkanı Kennedy'nin tam adı John Fitzgerald Kennedy ise Ankara Kavaklıdere'de bir caddeye adını vermiş. İkisi de oldukça uzun olan bu caddelerden Ankara'dakinin adı öncesinde rivayete göre ‘Boylu Sokak' imiş. Kennedy, Atatürk'ün 25. ölüm yıldönümünde yayınladığı konuşmayla Türkiye'de çok popüler olmuş. Üstelik bu konuşma, ölümünde yalnızca 12 gün önce olunca daha da bir anlam kazanmış.
Cinnah Caddesi
Yaklaşık olarak Kuğulu Park'tan Atakule'ye uzanan bu meşhur ve garip isimli Ankara Caddesi'nin adı Pakistan'ın Atatürk'ü olarak bilinen liderin adını taşıyor. Bu isim, 1973'te seçilen belediye başkanı Vedat Dalokay'dan hatıra. Birçok ödüllü projesi bulunan mimar belediye başkanı, bu ödüllerden birini de Pakistan'da almış ve onları onore etmek için Vali Dr. Reşit olan caddenin adını ‘ulu önder'lerine ithafen ‘Cinnah' olarak değiştirmiş. Pakistan-Türkiye dostluğunun da mimarı kabul edilen bu lider, Büyük Taarruz sonrası İngiltere'de yaptığı konuşmayla Türklerin gönlünü fethetmişti. Şöyle diyordu Cinnah: “Ben buradan, Türk askerini mazlum milletler adına şükranla selamlıyorum ve karşısında saygıyla eğiliyorum.”
Banga Bandhu Şeyh Muciburrahman Bulvarı
Ankaralılar için söylemesi, yazması, bulması bir hayli zor olacak bu bulvarın ismi de Bangladeş'in kurucu liderinin adını taşıyor. Bangladeş'in kurucusunun isminin Ankara'da bir caddeye verilmesi kulağa ilginç geliyor. Ancak bu iki ülke arasında karşılıklı bir jest. Zira Bangladeş'in başkentinde bir büyük cadde de ‘Kemal Atatürk' adını taşıyor.
Dögol Caddesi
Ankara'da Beşevler'den Tandoğan'a uzanan Dögol Caddesi'nin ne anlama geldiğini çıkarmak ilk bakışta zor görünüyor. Burası adını Fransız Cumhurbaşkanı Charles De Gaulle'den alıyor. De Gaulle, ‘Dögol' şeklinde olduğu için caddenin ismi okunduğu gibi yazılmış. Eski Fransız Cumhurbaşkanı, 1969'da Türkiye'yi ziyaret etmiş ve kendini ağırlayan görevdaşı Cevdet Sunay ile birlikte halkı selamlamış.