Sümer Tilmaç, 250'ye yakın filmi ardında bırakıp terk-i diyar eyledi. Onun gibi Yeşilçam kökenli olup sektörde üreten oyuncu sayısı fazla değil. Yan karakter oyuncularının kimi usta kategorisine yükseldi, kimi seri üretime devam ediyor.
Yeşilçam'ın kadro oluşturma matematiği, örnek aldığı Hollywood gibiydi. Ön planda dış güzelliğiyle hayranlık uyandıran bir jön, aktrist; arka planda yan karakter oyuncuları. Yeşilçam dönemi bittikten sonra sinemada bu matematik sona erdi, dizi sektörüne taşındı. Yeni Türkiye Sineması'nın dili, sanata bakış açışı, çalışma tarzı, konu edindiği hikâyeler gibi oyunculuk biçimi de farklılaştı. Melodramların yerini hayatın içinden hikâyeler aldı, karton tiplerin yerini yaşayan karakterler… Bu geçişe ayak uyduramayanların çoğu sektörün dışında kaldı. Bugüne kalanların sayısı bir hayli fazla. Yan rolde oynayanların kimi usta kategorisine yükseldi, kimi eski alışkanlıklarıyla seri üretime devam ediyor.
İşe koyulurken Yol'u açıktı
Şerif Sezer: Kariyerine zirvede başlayan bir isim. Hatırlayalım: Şerif Gören, Yol filminin kadrosunu oluşturan Yılmaz Güney'e Sezer'in fotoğraflarını gösterir. Güney cezaevindedir. Beğenilir, yol arkadaşlığı başlar. Film, 1982'de Cannes Film Festivali'nde Altın Ayı alınca oyuncusunu zirveye taşır. Rol aldığı Erden Kıral'ın Kürt sorununu merkezine alan Hakkâri'de Bir Mevsim'i bir sonraki yıl Berlin'de Gümüş Ayı alınca yıldızı daha da parlar. Sezer, o gün bugündür setlerde. Her yıl düzenli olarak sinema filmleriyle perdeye çıkıyor, dizilerle evlere misafir oluyor. Onu daha tanınır kılan dizi Çağan Irmak'ın Asmalı Konak'ı. Tiyatro kökenli olması hasebiyle kendini döneme göre güncelleyen oyuncunun, derinlikli karakterlerle anılacağını rahatlıkla söyleyebiliriz.
Sonradan başrole geçti
Erdal Özyağcılar: Bakmayın bugün başrol olduğuna Yeşilçam'da yardımcı oyuncuydu. Çöpçüler Kralı'nda Apti'nin âşık olduğu hizmetçinin ağabeyiydi, Züğürt Ağa'da Kekeç Salman, Kibar Feyzo'da Zülfo… Filmlerin adını söyleyince karakterin yüzü akla geliyorsa iz bırakmış demektir. Özyağcılar, Yeşilçam kökenli oyuncular içinde özel bir yerde. Değeri zamanla katlanan, yan rolden başrole transfer olan tek isim. Dizi sektöründe yüzünü iyi pazarlamasının payı büyük. Bizimkiler ve Elveda Rumeli'yle popülerliği yakaladıktan sonra yan rol kıskacından kurtuldu.
Keşke Şener Şen'i dinleseydi
Sümer Tilmaç: Yarım asırlık sinema kariyerine irili ufaklı rollerini de sayarsak 250'ye yakın film sığdırdı. Kendisi için en özeli Necip Fazıl'ın Reis Bey'i, Gani Müjde'nin Kahpe Bizans, Osmanlı Cumhuriyet'i… Seyircinin en çok hatırladığı, sırtında kapıyla gezdiği Kahpe Bizans, Süper Baba dizisi. Hiç ana karakter oynamasa da sinemada hatırı sayılır bir iz bırakan Tilmaç, küçük rolleri özel olarak seçtiğini söylüyordu: “Önemli olan başrol olmak değil, hatırlanacak bir rolü oynamak.” Hatırlıyor muyuz? Evet. Hem de birden fazla rolle. Ama keşkesi de yok değil: “Şener Şen ile Şevket Altuğ ‘Her filmde oynama.' derdi. Yüzünü eskitme. Bunu yapamadım, keşke seçici olsaydım.”
Günde üç sete gidiyordu
Yılmaz Gruda:İhsan Yüce gibi birden fazla şapkası olan bir oyuncu. Şair, oyun yazarı, yönetmen… Attila İlhan ile Mavi hareketini başlatan şairlerden biri, geleneksel formda yazdığı oyunlarla biliniyor tiyatro dünyasında. Yeşilçam'da Sümer Tilmaç gibi bir günde üç sette bulunan oyuncu, filmlerinin sayısını kendi bile bilmiyor. Bir rivayete göre iki yüz, diğerine göre iki yüz elli. Sayı değişebilir ancak bilenen gerçek Yeşilçam defteri kapandıktan sonra Gruda'nın iki kapak arasına sıkışıp kalmadığı. Dönem arkadaşları setlere veda ederken o film ve dizilerde rol aldı, almaya da devam ediyor. İşler Güçler dizisiyle geniş kitleler tarafından tanınır oldu.
Dün de seçiciydi bugün de
Perran Kutman: Sinemamızın klasikleri sayılan filmlerde yer aldı: Hababam Sınıfı serisinde, Köyden İndim Şehire'de, Salak Milyoner'de… Onu göz önüne çıkaran ise Gırgıriye'deki Sabahat tiplemesi. Projelerinde seçici davranan, birbirine benzemez başarılı kadın portreleri çizen Kutman, yeni dönemde sinemadan ziyade dizi projeleriyle görünüyor. Hababam tarzı okul dizilerine önayak olan Hayat Bilgisi'ndeki Afet öğretmen zihinlerde en taze olanı. Kutman, dizi seçerken de bir hayli özenli. Dizi çöplüğüne dönüşen sektörde iki, üç yılda bir göründüğü için yüzünü eskitmiyor. Oynadı mı da, iyi oynuyor.
Projeleri tartışılır ama oyunculuğu!
Ayşen Gruda:Şener Şen, Kemal Sunal, İlyas Salman'lı Arzu Film'in kadrolu oyuncularından. Yeşilçam'ın en iyi kadın oyuncularından biri. Kimi zaman Hababam Sınıfı'nın genç talebelerinden biri olarak çıktı karşımıza, kimi zaman Bizim Aile'de evin bekâr kızı Feride, Şaban Oğlu Şaban'da esas oğlanla evlenmeye niyetli Nazır Paşa'nın küçük kızı… Hepsinde de ana karakter kadar iz bıraktı. Yeşilçam'da daha çok eş arayışında olan karakterleri oynadı, şimdilerde yaşının da getirisiyle anne, anneanne rollerine terfi etti. Sinema projeleri gişe kaygısıyla çekilen ve nitelik olarak tartışılan projeler, ancak onun oyunculuğunu tartışan yok.
Çeko özel bir yerde
Yılmaz Köksal: Süleyman Turan gibi ortada bir görünüp bir kayboluyor. 1965'ten 2005'e rol aldığı film sayısı 182. Hemen hepsinde yardımcı oyuncu. Çetin İnanç'ın yönettiği kovboy filmi Çeko'da esas oğlana terfi ettiyse de çok fazla vitrinde kalmadı. Sonra daha görünür rollerde rol alsa da yan karakter oyuncusu olarak hatırlanıyor. Her sezon bir projede yer alan oyuncunun yılda 8-10 filmde oynadığı dönemleri düşününce eski üretkenliğinden hayli uzak olduğu görülüyor. Bir proje, sekiz tanesine denk mi düşünmek gerek.
Kalıcı olmak için esas oğlan olmadı!
Süleyman Turan: Bugün bir ayağı sektörde, biri dışında. Belirli periyotlarda projelerde konuk oyuncu olarak yer alıyor, festivallerde karşımıza konuk olarak çıkıyor. Turan'ın filmografisinde iki yüze yakın film var ve hiçbirinde jön değil. Çoğunda esas oğlanın en yakın, iyi yürekli dostu. Ona rehberlik, sırdaşlık eden, iyiye güzele yönlendiren, başı sıkışınca silahlanıp çeteyle mücadeleye giren gözü kara bir dost… En son geçtiğimiz yıl Sonsuz Bir Aşk filmiyle seyirci karşısına çıkan oyuncu, ana karakteri oynamamış olmayı sorun edenlerden değil. Şöyle diyor: “Belki jön olsaydım bugünlere kalamazdım. Kalıcı olmak adına öne çıkmak istemedim.”
Itır Esen: Gülen Gözler, Aile Şerefi, Bizim Aile… Arzu Film'in sıcak, samimi, aile filmleri. Itır Esen o ailenin duru güzelliğe sahip, mahsun kızıydı. Bugün farklı karakterle hayatımızda.
Zihni Göktay: Tiyatrocu. Tiyatro ustası… Yeşilçam'daki rolleri irili ufaklı. Tosun Paşa'nın Ruhi'si, Meraklı Köfteci'nin Deli Köftecisi… Onu bugünlere taşıyan filmleri değil, usta oyunculuğu.
Ahmet Arıman-Tuncay Akça: Hababam Sınıfı'ndan bugüne miras iki isim. Arıman haylaz öğrencilerden biriydi, Akça okulun yeni yetmesi. En son Öğrenci İşleri'nde öğretmen olan ikilinin oyunculuklarını ileriye taşıttıklarını söylemek güç.
Şevket Altuğ: Perran Kutman, Ayşen Gruda gibi silinmez bir iz bıraktı sinemamızda. İsmi de kendi gibi büyüdü. Süper Baba'nın Fikret'iyle geniş hayran kitlesi edinen oyuncu, Datça'da gözden uzak bir hayat sürüyor.