Bir zamanlar Marika, Vasil, Eleni isimli çocukların gülerek koşuşturduğu loş koridorlarda bugün derin bir sessizlik hâkim. Öğrenci yokluğu dolayısıyla bir süre önce eğitime son verilen Galata Rum İlkokulu'ndayız. Sebeb-i ziyaretimiz bir basın toplantısı. Konu, aralarında okulun eski öğrencilerinin de olduğu azınlıklar.
Okul da bir süredir sanat etkinliklerine ve çeşitli toplantılara ev sahipliği yapıyor zaten. Okulun öğrenci yetersizliğinden dolayı kapanan tek eğitim kurumu olmaması azınlıkların toplumda giderek görünmez olduğunu yeterince ortaya koyuyor. Peki, bir süredir paralel evrenimiz olan sosyal medyada durum nasıl? Basın toplantısına konu olan araştırma tam da bu sorunun cevabını arıyor. Yeniköy Panayia Rum Ortodoks Kilisesi ve Mektebi Vakfı'nın KONDA ile birlikte yürüttüğü ‘Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması'ndan çıkan sonuçlar, azınlıkların sosyal medyayı aktif kullanmakla birlikte paylaşım yaparken kendisini rahat hissetmediğine işaret ediyor.
KONDA Genel Müdürü Bekir Ağırdır'ın sunumuyla aktarılan sonuçlar arasında en çarpıcı ayrıntı katılımcıların sadece yüzde 21'inin sosyal medyada özgürce paylaşım yapabildiğini söylemesiydi. Devamı da var: Gayrimüslim azınlıkların yüzde 41'i ‘bazen tedirgin oluyorum', yüzde 15'i ‘çekiniyorum, aslında çoğu zaman gerçek düşüncelerimi paylaşamıyorum', yüzde 23'ü de ‘paylaşım ve yorum yapmıyorum, sadece izliyorum' dedi. Yüzde 15 paylaşım nedeniyle hakarete, yüzde 14 aşağılamaya, yüzde 8 küfre, yüzde 6 ise tehdide maruz kaldığını dile getirdi. Katılımcıların yüzde 80'i ‘sosyal medyada hak ihlali veya ayrımcılığa karşı hukuki bir yaptırıma ihtiyaç olduğunu' savunurken yüzde 60'lık kesim sosyal medyadaki haklarından habersiz.
30 Ocak-17 Nisan arasında Ermeni, Yahudi, Rum, Süryani, Keldani, Levanten ve Bulgar toplam 746 kişiyle gerçekleştirilen araştırma, Bekir Ağırdır'ın da söylediği üzere sadece sosyal medya değil, demografi üzerine de veri sunuyor. Nitekim demografik veriler Türkiye'de eksik hatta azınlıkların sayısı dahi bilinmiyor. Basın toplantısı sırasında dikkat çeken bir başka sonuç da katılımcıların sadece yüzde 1,7'sinin devlet kurumlarında çalıştığı oldu. Azınlıkların eğitim seviyesi ise Türkiye genelinin üzerinde seyrediyor. Katılımcıların yüzde 93'e yakınının İstanbul'da yaşadığı belirtilirken, yarısının “bireysel veya aileleriyle İstanbul dışındaki bir şehirde doğup İstanbul'a taşındığı” aktarıldı. Sunumda, KONDA'nın “Son 100 yıl içinde siz/ailenizle göç ettiniz mi” sorusu için sunduğu yanıt seçeneklerinden “100 yıldır burada yaşıyoruz” ifadesini işaretleyenlerin oranının yüzde 51 olduğu vurgulandı.
YÜZ YÜZE OLMAYINCA AYRIMCILIK DAHA KOLAY YAPILIYOR
Proje Koordinatörü Cemre Baytok, kendileri açısından araştırmadan çıkan en ilginç sonucun hakların bilinmemesi noktasında gerçekleştiğini söylüyor: “Bu kadar eğitimli, kentli, sürekli internet kullanan bir grubun dahi sosyal medyadaki haklar konusunda yüzde 60 oranında bilgisiz olması şaşırtıcı.” Baytok, azınlıkların sosyal medyada karşılaştığı ayrımcılığın oldukça yüksek oluşunu ise şu sözlerle değerlendiriyor: “Anonimlik veya yüz yüze olmamak, gündelik hayatta tanışmıyor olmak, klavye başı sosyallik, insanlara çeşitli açılardan rahatlık ve ölçüsüzlük sağlıyor. Ancak bunu gündelik hayattaki ayrımcılıktan koparmamak gerek. Bugün Türkiye'de azınlıklara karşı ayrımcılık ne durumdaysa, sosyal medyada da bunun yansımasını gördük bu araştırmayla.” İfadenin sınırlı veya sınırsız olmasının önemli olmadığını söyleyen Baytok'a göre, en ufak bir ima veya laf bile toplumdaki önyargıların, azınlıklara yönelik ayrımcı bakışın bugün ne kadar kemikleştiğini gösteriyor.