Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, göreve geldiğinde ilk yurtdışı gezisini Kıbrıs’a gerçekleştirdi. Türkiye’nin ‘yavru vatan’a ziyareti bir teamül. Peki, diğer ülke liderleri göreve başladıklarında ilk olarak hangi ülkeyi ziyaret ediyor ve bunun anlamı ne?Türkiye’nin 12. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, geçtiğimiz hafta göreve başladı ve devlet teamülleri gereği olarak ilk resmi ziyaretini 1 Eylül’de yavru vatan Kıbrıs’a gerçekleştirdi. Yine teamüller çerçevesinde, 3 Eylül’deki ikinci gezisini Azerbaycan’a düzenledi. Erdoğan’ın Kıbrıs’taki, “Ana ile yavrunun buluşması ne kadar anlamlıysa buradaki buluşmamız da o kadar anlamlıdır.” cümlesi dikkat çekiciydi. Bir önceki Cumhurbaşkanı Abdullah Gül de 28 Ağustos 2007’de göreve başladığında, ilk resmi ziyaretini 18 Eylül’de KKTC’ye, ikincisini ise 6 Kasım’da Azerbaycan’a yapmıştı.Bir teamül olmasa da önceki yıllarda Türkiye’nin ilk ziyaret ettiği ülkeler arasında Pakistan da bulunuyordu. Hatta iki ülke karşılıklı olarak bu ziyaretleri gerçekleştiriyordu. Ancak bu uygulama sonraki yıllarda kaldırıldı. KKTC ve Azerbaycan’ın bağımsızlığını ilan etmesiyle öncelik bu iki ülkeye verildi. Pakistan’da kargaşa ve kaos ortamının olması ve ülkedeki istikrarsızlık da ziyaretin yapılmamasının sebeplerinden. 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal ve sonraki liderlerin Orta Asya Türk Cumhuriyetleri ülkelerini ziyaret ettiği fakat AK Parti döneminde önceliklerin değişmesi sebebiyle bu rutin gezilerin kaldırıldığını söylemek de mümkün.Objektifi diğer ülkelere çevirdiğimizde benzer bir tabloyla karşılaşıyoruz. Tarihsel ya da etnik yakınlık, komşuluk ilişkileri, ticari, askeri anlaşmalar gibi etkenler ülkelerin dış politikadaki tutumlarına yansıyor. Tabii böyle teamüllerin olmadığı ülkeler de var.Ziyaretler, ülkeye verilen değerin en büyük göstergesiDeniz Bölükbaşı (Emekli diplomat): Cumhurbaşkanı veya başbakanlar göreve geldiklerinde bazı ülkelere yurtdışı seyahatlerinde bulunurlar, bu bir teamüldür. Türkiye de yıllardır ‘yavru vatan’ olarak adlandırılan Kıbrıs’a ziyaret gerçekleştiriyor. Bu durum o ülkeye verilen önemin en büyük göstergesidir. Ülkelerin tercih sebepleri arasında komşu olmaları, ekonomik ya da dini sebepler, geçmişe dayanan tarihsel birliktelik ilk sıralarda yer alıyor. AmerikaÖncelik Kanada'yaABD’nin son dört başkanı seçildikten sonra ilk yurtdışı gezileri genelde Kanada’ya oldu. Bu konuda tek istisna George W. Bush. Oğul Bush’un ilk yurtdışı gezisi Meksika’ya gerçekleşti. Zira Bush, Latin Amerika özellikle de Meksika ile ticaretin artırılmasına çok önem veriyordu. Başkanların önceliğinin Kanada olmasının sebebi; ülkeyle olan komşuluk ilişkileri kadar ekonomik, sosyal ve kültürel açıdan iç içe geçmiş ilişkilerinin olması. Mesela ABD vatandaşlarıyla Kanada vatandaşları birbirlerinin ülkelerini ziyaret ederken sınırı geçişlerinde yalnızca kimliklerini gösteriyor.Azerbaycanİlk sırada Türkiye varAzerbaycan, ilk yurtdışı ziyaretini ülkemize gerçekleştiriyor. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, seçim sonrası ilk yurtdışı gezisini eski Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün davetiyle 12 Kasım 2013’te ülkemize yapmıştı. Diğer Orta Asya Türk cumhuriyetleri olan Kazakistan, Özbekistan, Kırgızistan, Özbekistan’da ise böyle bir teamül bulunmuyor.MısırUmre ziyareti yapılıyorÜlkede 30 yıl boyunca Hüsnü Mübarek görev aldı ve her seçildiği dönemde ilk yaptığı iş, Suudi Arabistan’a umreye gitmekti. Sonra da kralla bir görüşme yapıyordu. Mısır’da seçimle ilk defa başa gelen Muhammed Mursi de bu teamüle uydu ve ilk dış ziyaretini kutsal topraklara gerçekleştirdi. Ardından Cidde’de Kral Abdullah ile bir araya geldi. Darbeyle başa gelen Sisi de geleneği bozmayarak, önceki liderlerin yolundan gitti. Mısır, ikinci ziyaretini ise daima Sudan’a gerçekleştiriyor.HindistanKomşulardan başlıyorlarHindistan başbakan ve cumhurbaşkanının ilk yurtdışı ziyaretiyle ilgili özel bir ülke yok. Genellikle komşulardan başlamaya dikkat ediyorlar. Mesela mevcut Cumhurbaşkanı Pranab Mukherjee, 2012’de göreve başlayınca Bangladeş’i, mevcut başbakan Narendra Modi ise 2014 Mayıs’ında Bhutan’ı ziyaret etmişti. Aralarında husumet olan Pakistan, ziyaret edilen komşu ülkelerin dışında kalıyor.Almanyaİkinci Dünya Savaşı’nın izleri…Almanya’daki liderlerin ilk ziyaretleri 1951’den bu yana değişmiyor ve ilk sırayı batı komşusu Fransa alıyor. Fransa’yı ise doğudaki komşu Polonya takip ediyor. Alman başbakan ve devlet başkanları Fransa’yı ziyaretleriyle İkinci Dünya Savaşı sonrasında yaraları sarmak, işbirliğini ve ortaklığı derinleştirme amacını güdüyor. Polonya’nın tercih edilmesi de savaşta ilk saldırılan ülke olan ve çok kayıp veren Polonya ile tekrar barış ortamını sağlamaya verilen önemi gösteriyor.İngiltereCameron’un ilk gezisi ABD’yeİngiltere’de liderlerin göreve geldiklerinde yurtdışı gezileri için bir teamüllerinin olduğunu söylemek pek mümkün değil. Zira İngiltere Başbakanı David Cameron göreve gelişi sonrası ilk resmi ziyaretini 20 Temmuz 2010’da ABD’ye gerçekleştirmişti. Cameron’dan bir önceki Başbakan Gordon Brown ise ilk yurtdışı seyahatini 16 Temmuz 2007’de Almanya’ya yaparak Başbakan Angela Merkel ile bir araya gelmişti.FransaFransa-Almanya birlikteliğiFransa Cumhurbaşkanı François Hollande, cumhurbaşkanlığı koltuğuna oturduğu 15 Mayıs 2012’den sonra ilk ziyaretini Almanya’ya gerçekleştirdi. Selefi Nicolas Sarkozy gibi ilk resmi ziyaret için Almanya’yı tercih eden Hollande’ın bu tercihi, o dönem medyaya, ‘Almanya-Fransa ikili ilişkilerine verdiği değerin sembolik bir göstergesi’ olarak yansımıştı.Norveç - DanimarkaRutin programa uyuluyorLiderlerin göreve geldiklerinde spesifik olarak gittikleri bir ülke yok. Geziler daha çok rutin programa göre düzenleniyor. Bir diğer İskandinav ülkesi olan Danimarka’da da herhangi bir teamül bulunmuyor.RusyaTüm rejimlerle görüşen tek ülkeRusya, dış ülkelerle olabildiğince şeffaf bir politika uyguluyor. Herhangi bir ülkeye karşı “gitmeyelim ya da ambargo uygulayalım” gibi bir anlayış yok. Hatta genellikle tersi bir durum yaşanıyor. Bazı programlara, zirvelere davet edilmediği zamanlar oluyor. Rusya, tüm ülke ve rejimlerle her zaman olumlu temas halinde. Mesela Suriye Cumhurbaşkanı Beşşar Esed ya da Kuzey Kore lideri Kim Jong-Un ile görüşen tek ülke.G. Koreİlk ziyaret ‘kurtarıcı’yaÜlkede ilk ziyaretler Amerika’ya, ikinci ziyaretler ise Çin’e oluyor. Amerika’ya ziyaretin sebebi, aralarındaki askeri anlaşma. Mesela Güney Kore genelkurmay başkanı hiçbir zaman tek başına karar alamıyor zira Amerika’ya bağlı. İkinci sırada Çin’in olmasının tek sebebi ise komşu olmaları.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, göreve geldiğinde ilk yurtdışı gezisini Kıbrıs’a gerçekleştirdi. Türkiye’nin ‘yavru vatan’a ziyareti bir teamül. Peki, diğer ülke liderleri göreve başladıklarında ilk olarak hangi ülkeyi ziyaret ediyor ve bunun anlamı ne?Türkiye’nin 12. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, geçtiğimiz hafta göreve başladı ve devlet teamülleri gereği olarak ilk resmi ziyaretini 1 Eylül’de yavru vatan Kıbrıs’a gerçekleştirdi. Yine teamüller çerçevesinde, 3 Eylül’deki ikinci gezisini Azerbaycan’a düzenledi. Erdoğan’ın Kıbrıs’taki, “Ana ile yavrunun buluşması ne kadar anlamlıysa buradaki buluşmamız da o kadar anlamlıdır.” cümlesi dikkat çekiciydi. Bir önceki Cumhurbaşkanı Abdullah Gül de 28 Ağustos 2007’de göreve başladığında, ilk resmi ziyaretini 18 Eylül’de KKTC’ye, ikincisini ise 6 Kasım’da Azerbaycan’a yapmıştı.Bir teamül olmasa da önceki yıllarda Türkiye’nin ilk ziyaret ettiği ülkeler arasında Pakistan da bulunuyordu. Hatta iki ülke karşılıklı olarak bu ziyaretleri gerçekleştiriyordu. Ancak bu uygulama sonraki yıllarda kaldırıldı. KKTC ve Azerbaycan’ın bağımsızlığını ilan etmesiyle öncelik bu iki ülkeye verildi. Pakistan’da kargaşa ve kaos ortamının olması ve ülkedeki istikrarsızlık da ziyaretin yapılmamasının sebeplerinden. 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal ve sonraki liderlerin Orta Asya Türk Cumhuriyetleri ülkelerini ziyaret ettiği fakat AK Parti döneminde önceliklerin değişmesi sebebiyle bu rutin gezilerin kaldırıldığını söylemek de mümkün.Objektifi diğer ülkelere çevirdiğimizde benzer bir tabloyla karşılaşıyoruz. Tarihsel ya da etnik yakınlık, komşuluk ilişkileri, ticari, askeri anlaşmalar gibi etkenler ülkelerin dış politikadaki tutumlarına yansıyor. Tabii böyle teamüllerin olmadığı ülkeler de var.Ziyaretler, ülkeye verilen değerin en büyük göstergesiDeniz Bölükbaşı (Emekli diplomat): Cumhurbaşkanı veya başbakanlar göreve geldiklerinde bazı ülkelere yurtdışı seyahatlerinde bulunurlar, bu bir teamüldür. Türkiye de yıllardır ‘yavru vatan’ olarak adlandırılan Kıbrıs’a ziyaret gerçekleştiriyor. Bu durum o ülkeye verilen önemin en büyük göstergesidir. Ülkelerin tercih sebepleri arasında komşu olmaları, ekonomik ya da dini sebepler, geçmişe dayanan tarihsel birliktelik ilk sıralarda yer alıyor. AmerikaÖncelik Kanada'yaABD’nin son dört başkanı seçildikten sonra ilk yurtdışı gezileri genelde Kanada’ya oldu. Bu konuda tek istisna George W. Bush. Oğul Bush’un ilk yurtdışı gezisi Meksika’ya gerçekleşti. Zira Bush, Latin Amerika özellikle de Meksika ile ticaretin artırılmasına çok önem veriyordu. Başkanların önceliğinin Kanada olmasının sebebi; ülkeyle olan komşuluk ilişkileri kadar ekonomik, sosyal ve kültürel açıdan iç içe geçmiş ilişkilerinin olması. Mesela ABD vatandaşlarıyla Kanada vatandaşları birbirlerinin ülkelerini ziyaret ederken sınırı geçişlerinde yalnızca kimliklerini gösteriyor.Azerbaycanİlk sırada Türkiye varAzerbaycan, ilk yurtdışı ziyaretini ülkemize gerçekleştiriyor. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, seçim sonrası ilk yurtdışı gezisini eski Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün davetiyle 12 Kasım 2013’te ülkemize yapmıştı. Diğer Orta Asya Türk cumhuriyetleri olan Kazakistan, Özbekistan, Kırgızistan, Özbekistan’da ise böyle bir teamül bulunmuyor.MısırUmre ziyareti yapılıyorÜlkede 30 yıl boyunca Hüsnü Mübarek görev aldı ve her seçildiği dönemde ilk yaptığı iş, Suudi Arabistan’a umreye gitmekti. Sonra da kralla bir görüşme yapıyordu. Mısır’da seçimle ilk defa başa gelen Muhammed Mursi de bu teamüle uydu ve ilk dış ziyaretini kutsal topraklara gerçekleştirdi. Ardından Cidde’de Kral Abdullah ile bir araya geldi. Darbeyle başa gelen Sisi de geleneği bozmayarak, önceki liderlerin yolundan gitti. Mısır, ikinci ziyaretini ise daima Sudan’a gerçekleştiriyor.HindistanKomşulardan başlıyorlarHindistan başbakan ve cumhurbaşkanının ilk yurtdışı ziyaretiyle ilgili özel bir ülke yok. Genellikle komşulardan başlamaya dikkat ediyorlar. Mesela mevcut Cumhurbaşkanı Pranab Mukherjee, 2012’de göreve başlayınca Bangladeş’i, mevcut başbakan Narendra Modi ise 2014 Mayıs’ında Bhutan’ı ziyaret etmişti. Aralarında husumet olan Pakistan, ziyaret edilen komşu ülkelerin dışında kalıyor.Almanyaİkinci Dünya Savaşı’nın izleri…Almanya’daki liderlerin ilk ziyaretleri 1951’den bu yana değişmiyor ve ilk sırayı batı komşusu Fransa alıyor. Fransa’yı ise doğudaki komşu Polonya takip ediyor. Alman başbakan ve devlet başkanları Fransa’yı ziyaretleriyle İkinci Dünya Savaşı sonrasında yaraları sarmak, işbirliğini ve ortaklığı derinleştirme amacını güdüyor. Polonya’nın tercih edilmesi de savaşta ilk saldırılan ülke olan ve çok kayıp veren Polonya ile tekrar barış ortamını sağlamaya verilen önemi gösteriyor.İngiltereCameron’un ilk gezisi ABD’yeİngiltere’de liderlerin göreve geldiklerinde yurtdışı gezileri için bir teamüllerinin olduğunu söylemek pek mümkün değil. Zira İngiltere Başbakanı David Cameron göreve gelişi sonrası ilk resmi ziyaretini 20 Temmuz 2010’da ABD’ye gerçekleştirmişti. Cameron’dan bir önceki Başbakan Gordon Brown ise ilk yurtdışı seyahatini 16 Temmuz 2007’de Almanya’ya yaparak Başbakan Angela Merkel ile bir araya gelmişti.FransaFransa-Almanya birlikteliğiFransa Cumhurbaşkanı François Hollande, cumhurbaşkanlığı koltuğuna oturduğu 15 Mayıs 2012’den sonra ilk ziyaretini Almanya’ya gerçekleştirdi. Selefi Nicolas Sarkozy gibi ilk resmi ziyaret için Almanya’yı tercih eden Hollande’ın bu tercihi, o dönem medyaya, ‘Almanya-Fransa ikili ilişkilerine verdiği değerin sembolik bir göstergesi’ olarak yansımıştı.Norveç - DanimarkaRutin programa uyuluyorLiderlerin göreve geldiklerinde spesifik olarak gittikleri bir ülke yok. Geziler daha çok rutin programa göre düzenleniyor. Bir diğer İskandinav ülkesi olan Danimarka’da da herhangi bir teamül bulunmuyor.RusyaTüm rejimlerle görüşen tek ülkeRusya, dış ülkelerle olabildiğince şeffaf bir politika uyguluyor. Herhangi bir ülkeye karşı “gitmeyelim ya da ambargo uygulayalım” gibi bir anlayış yok. Hatta genellikle tersi bir durum yaşanıyor. Bazı programlara, zirvelere davet edilmediği zamanlar oluyor. Rusya, tüm ülke ve rejimlerle her zaman olumlu temas halinde. Mesela Suriye Cumhurbaşkanı Beşşar Esed ya da Kuzey Kore lideri Kim Jong-Un ile görüşen tek ülke.G. Koreİlk ziyaret ‘kurtarıcı’yaÜlkede ilk ziyaretler Amerika’ya, ikinci ziyaretler ise Çin’e oluyor. Amerika’ya ziyaretin sebebi, aralarındaki askeri anlaşma. Mesela Güney Kore genelkurmay başkanı hiçbir zaman tek başına karar alamıyor zira Amerika’ya bağlı. İkinci sırada Çin’in olmasının tek sebebi ise komşu olmaları.